05/05/2014 (856)
Αν νομίζετε ότι στην Κρήτη ο φόνος ήταν πάντα κολάσιμο αδίκημα, η συζυγική απιστία ντροπή και τα σύνορα των περιουσιών αιτία φονικών, κάνετε λάθος. Υπήρξαν περίοδοι μητριαρχίας, κοινοκτημοσύνης, εθιμικού Δικαίου που οι σχέσεις των ανθρώπων, αν μπορούσαμε να τις βλέπαμε με τα μάτια τα σημερινά, θα μας φαίνονταν το λιγότερο παράξενες.
Τι ήταν αυτό που πάντα τις ρύθμιζε; Το Κρητικό Δίκαιο. Οι κανόνες που ρυθμίζουν μέσα στο χρόνο τις ανθρώπινες σχέσεις και πράξεις στην Κρήτη. Κανόνες που πηγάζουν από τις ανάγκες της ανθρώπινης συμβίωσης, από την εξουσία, ντόπια ή ξένη ή την πρόσκαιρη εξουσία της Επανάστασης. Γενικότερα, το Δίκαιο της Κρήτης είναι ένα συνεχιζόμενο μέτωπο πάλης, όπου αντιμάχονται οι κοινωνικές δυνάμεις, όπου δοκιμάζονται τα πολιτικά συστήματα, όπου συγκρούονται οι κατακτητές με τους κατακτημένους, όπου αντιπαλεύουν οι τρόποι σκέψεις και οι τρόποι ζωής. Οι ρίζες του; Πολύ βαθιές. Η ιστορία του; Τόσο ενδιαφέρουσα όσο και η ιστορία του νησιού στο οποίο εφαρμόστηκε.
Όταν δημιουργούνται τα έπη του Ομήρου, τον 8ο αιώνα π.Χ., εδραιώνεται ένας νέος θεσμός στην πρωτόγονη ελλαδική κοινωνία, το κράτος, και συνακόλουθα το Δίκαιο.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν μια κοινωνική οργάνωση τουλάχιστον από την 4η χιλιετηρίδα π.Χ. Οι άνθρωποι ζουν σε σπηλιές ή πήλινα σπίτια και θάβουν τους νεκρούς τους. Γυναικεία γυμνά ειδώλια υποδηλώνουν μια λατρεία της γονιμότητας και μια μητριαρχική τάξη.
Ο ζωικός χαρακτήρας των σχέσεων της μητέρας και των παιδιών της και η άγνοια του ανδρικού ρόλου στην αναπαραγωγή δίνουν στη γυναίκα το προβάδισμα και δημιουργούν τη γυναικεία γενεαλογική γραμμή και τη μητριαρχία.
Η ζωή οργανώνεται με βάση το σύστημα των γενεών, των συγγενικών ενώσεων που έχουν κοινή καταγωγή και αποτελούν ξεχωριστές κοινότητες με κοινωνικούς και θρησκευτικούς θεσμούς. Δεν υπάρχει ατομική ιδιοκτησία. Ήδη όμως δημιουργείται ο πρώτος καταμερισμός της εργασίας, ο καταμερισμός ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα, για την ανατροφή των παιδιών.
Αργότερα, με την εισαγωγή της κτηνοτροφίας, οι άνδρες ασχολούνται με τα ζώα, ενώ οι γυναίκες κρατούν το σπίτι, τα ρούχα και τα εργαλεία. Όλα αυτά όμως είναι μικρής αξίας σε σχέση με τα κοπάδια. Ο πλούτος συγκεντρώνεται σε ανδρικά χέρια, η μητριαρχία υποχωρεί και ανατρέπεται. Η καταγωγή και η κληρονομιά περνούν από τη μητρική στην πατρική γραμμή. Για την εξασφάλιση της πατρότητας των παιδιών, επιβάλλεται η συζυγική πίστη της γυναίκας, που παραδίδεται πια χωρίς όρους στην ανδρική εξουσία.
Την ίδια περίοδο, η δουλεία, αρχικά των αιχμαλώτων πολέμου, παίρνει τη θέση της στην κοινωνική οργάνωση. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Δικαίου της Μινωικής Κρήτης είναι τα άφθονα μητριαρχικά του στοιχεία.
Γύρω στα 1500 π.Χ φθάνουν στην Κρήτη οι Αχαιοί. Η μινωική μητριαρχία συγκρούεται με την ελληνική πατριαρχική τάξη. Οι πινακίδες της Γραμμικής γραφής Β΄ μας αποκαλύπτουν την αχαϊκή οργάνωση.
Στα 1100 π.Χ κατεβαίνουν στην Κρήτη οι Δωριείς.
Οι ιδέες του Δικαίου και της δικαιοσύνης είναι ακόμη άγνωστες γιατί ο άνθρωπος που ζει υπό καθεστώς κοινοκτημοσύνης και κοινοβιακής οργάνωσης δεν μπορεί να συλλάβει την έννοια «αυτό είναι δικό μου», αφού όλα «είναι κοινά».
Αλλά ήδη η συσσώρευση του πλούτου στην οικογένεια και η δουλεία επηρεάζουν το κοινωνικό καθεστώς. Για την κατοχύρωση των νεοαποκτηθέντων αγαθών των ατόμων χρειαζόταν νέα ιδεολογία και νέοι θεσμοί...
EΛΙΝΑ ΜΕΤΑΞΑΚΗ
(Το πλήρες άρθρο στο τεύχος Νο 79 των ΣΤΙΓΜΩΝ)
Από τις "ΣΤΙΓΜΕΣ, το Κρητικό περιοδικό"
http://stigmes.gr
THE WOMAN IS ART - Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου